τη ζωή τη δίνει η γυναίκα…

Όπου η γυναίκα αναδεικνύεται πιο ολοκληρωμένη προσωπικότητα…Κατά τον Ματθαίο Γιωσαφάτ

Νικόλαος Γύζης, Γιάντες, Λάδι (1878)

«Το περίεργο είναι ο θεός εμφανίζεται πάντα αρσενικό, ενώ τη ζωή τη δίνει η γυναίκα. Οι γυναίκες παρηγορούν, αγαπούν, φροντίζουν και νοιάζονται, θα έπρεπε να είναι θεοί. Η θρησκεία έδινε μεγάλη ανακούφιση στον άνθρωπο, τον παρηγορούσε.»

(Μας το έστειλε ο φίλος Τάκης Ζ)

ΤΑ ΣΤΑΔΙΑ ΤΗΣ ΨΥΧΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ

(από τη διάλεξη του Γιωσαφάτ στο Μέγαρο)

MEGARON PLUS -Τρίτη 5 Απριλίου 2011

ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

Ο Ματθαίος Γιωσαφάτ είναι ψυχίατρος, παιδοψυχίατρος, ψυχαναλυτής και ομαδικός αναλυτής. Είναι Υπεύθυνος Εκπαιδευτικού Προγράμματος & Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Ομαδικής Ανάλυσης και Οικογενειακής Θεραπείας. Εκπαιδεύτηκε και εργάσθηκε για 15 χρόνια στο Λονδίνο.

Κατέχει Δίπλωμα Ψυχιατρικής Ιατρικής (D.Ρ.Μ.) από το Πανεπιστήμιο του Λονδίνου και Ανώτατο Δίπλωμα Ψυχιατρικής (Μ.R.C. Psych) από το Βασιλικό Κολλέγιο Ψυχιάτρων Βρετανίας. Είναι τέως Διευθυντής στο Εθνικό Σΰστημα Υγείας Αγγλίας (Fincchley Child and Family Psychiatric Center, London), Υποδιευθυντής (Senior Registar) στο κέντρο Tavistoc του Λονδίνου και τέως Διευθυντής του Παιδοψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής. Είναι επίσης Διδακτικό μέλος στο Βασιλικό Ιατρικό Μεταπτυχιακό Κέντρο του Πανεπιστημίου του Λονδίνου, Μέλος του Βασιλικού Κολεγίου Ψυχιάτρων, της Παγκοσμίου Ψυχιατρικής Εταιρείας και πολλών άλλων εταιρειών.

Υπήρξε ιδρυτικό μέλος και πρώτος Πρόεδρος της Παιδοψυχιατρικής Εταιρείας Ελλάδας. Είναι μέλος, μετά από κανονική εκπαίδευση, της Βρετανικής Εταιρείας Ψυχαναλυτικής Ψυχοθεραπείας, της Εταιρείας Ομαδικής Αναλυτικής Ψυχοθεραπείας και της Εταιρείας Οικογενειακής Θεραπείας του Λονδίνου. Διετέλεσε επίσης Διευθυντής και Εκπαιδευτής -Αναλυτής, Υπεύθυνος Εκπαίδευσης στην Αναλυτική Ομαδική και Οικογενειακή Ψυχοθεραπεία του Ινστιτούτου Ψυχαναλυτικής Ψυχοθεραπείας Λονδίνου, καθώς και μέλος της Ομάδας Μεταπτυχιακής Εκπαίδευσης (Advanced Training) στην Ομαδική Ανάλυση της Βρετανικής Εταιρείας Ψυχαναλυτικής Ψυχοθεραπείας. Είναι ιδρυτικό Μέλος, πρώην Πρόεδρος και Μέλος της Εκπαιδευτικής Επιτροπής της Ελληνικής Εταιρείας Ψυχαναλυτικής Ψυχοθεραπείας, καθώς και Μέλος της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Οικογενειακής Θεραπείας, της Διεθνούς Εταιρείας Οικογενειακής Θεραπείας και της Διεθνούς Εταιρείας Ομαδικής Ψυχοθεραπείας.]

Aπόσπασμα από συνέντευξη του στη LIFO:

– Έχετε υποστηρίξει πως ο Έλληνας δεν αγαπά παρά μόνο ερωτεύεται;

– Είναι μια φράση ηου έχει αναπαραχθεί πολύ, αλλά δεν την εννοώ ακριβώς όπως την έχουν εξηγήσει. Ο έρωτας είναι ένα συναίσθημα ποικίλο. Μια μορφή έρωτα είναι όταν ψάχνεις τη μαμά που δεν είχες. Βρίσκεις μια γυναίκα και την εξιδανικεύεις και ύστερα τη διώχνεις, όταν βλέπεις πως δεν είναι αυτό που ήθελες. Αυτός είναι ο παθιασμένος έρωτας. Δεν έχει σχέση με αγάπη. Είναι ναρκισσιστικό. Η αγάπη απαιτεί μονιμότητα και συνδέεται άμεσα με την αγάπη που πρέπει να σου δείχνει η μητέρα σου τα πρώτα χρόνια της ζωής σου. Αν τη δέχτηκες, τότε είσαι σε θέση να αγαπήσεις και ν’ αγαπηθείς. Είναι μια ικανότητα που δεν την έχουν οι Έλληνες. Ερωτεύονται και έχουνε πάθη. Στα πάθη, όμως, δεν υπάρχει αγάπη.

…και τώρα οι σημειώσεις από τη διάλεξη.

Τα πέντε πρώτα χρόνια της ζωής μας είναι αυτά που καθορίζουν όλη τη πορεία μας (επιεικώς πενταετία, γιατί στην ουσία όλα συμβαίνουν τον 1° χρόνο)

Οι φάσεις της ψυχικής ανάπτυξης είναι τέσσερεις, ανά εικοσαετία: 1-20 νεανική, 20-40 ενήλικη (εδώ οι δεκαετίες 20-30 πρώτο στάδιο, 30-40 το δεύτερο στάδιο), 40-60 αναπτυγμένη (δεκαετία 40-50 είναι η 1^Π μέση ηλικία και 50-60 η ώριμη μέση ηλικία), 60-80 η τελευταία, με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, που θα εξηγηθούν παρακάτω.

20-30 έρωτας, σεξουαλική ζωή, επιλογή συντρόφου, (εδώ μπαίνει η παγίδα της φύσης για να διαιωνιστούμε, να παντρευτούμε και να κάνουμε παιδιά, γι’ αυτό όταν μεγαλώνουμε και περνά η αναπαραγωγική ηλικία ατονεί η σεξουαλικό ανάγκη), επάγγελμα. ΠΡΟΣΟΧΗ Σε κάθε δεκαετία υπάρχει μια σταθερή γόνιμη περίοδος 7 χρόνων και 2-3 χρόνια κρίσης. Για τα πρώτα εφτά χρόνια έχουμε για γόνιμη περίοδο για σπουδές ή επάγγελμα που διαλέγουμε, και στα επόμενα τρία κρίση, ιδού, λοιπόν, η πρώτη κρίση των 30. Η πρώτη εξέταση στην κρίση αφορά ανθρώπους στα 30 που τον επισκέπτονται και ρωτούν: να παντρευτώ ή όχι, έχω τον κατάλληλο άνθρωπο ή όχι, να κάνω παιδιά ή όχι, έχω το κατάλληλο επάγγελμα για μένα ή όχι? Επίσης περιλαμβάνει ανθρώπους που δεν μπόρεσαν ακόμα να ξεκολλήσουν από το σπίτι τους (το πατρικό). Ή ακόμα ανθρώπους που ξεσπούν σε έντονες διαμάχες στο πατρικό τους. Συνήθως τότε πηγαίνουν στον ψυχαναλυτή. Επίσης τότε ξεσπούν τα θέματα από την παιδική ηλικία που ζουν μέσα μας, κι αυτά είναι ασύνειδα, άχρονα. Τότε εμφανίζονται και οι εγκληματικές συμπεριφορές καθώς και μεγάλες αλλαγές συμπεριφοράς.

30-40 α’ φάση ώριμης ζωής, ανάπτυξη επαγγ/κής ζωής, ανατροφή και ανάπτυξη της οικογένειας. Χάνεται η αίσθηση της υπαρξιακής μοναξιάς με τον ερχομό και το μεγάλωμα των παιδιών. Πα τη γυναίκα είναι πολύ σημαντικό στάδιο, βιολογικά και υπαρξιακά, Ο άνδρας δεν έχει τόση συμμετοχή γιατί βιολογικά δεν την αντιλαμβάνεται την αλλαγή αυτή και δεν την αναγνωρίζει. Αφιέρωσε στην κόρη του το τελευταίο βιβλίο του και της γράφει ότι την ευχαριστεί γιατί τον έμαθε να είναι πατέρας (όχι αναγκαστικά καλός πατέρας). Επίσης είναι πολύ σημαντικό το στάδιο αυτό στην ψυχική ένωση του ζευγαριού καθώς και στη σεξουαλική (αρκεί να μη δει ο άντρας τη γυναίκα του ως κάτι ιερό -μάνα- και δεν μπορεί να τον εμπνεύσει πια σεξουαλικά. Μεγάλη η συμμετοχή της γυναίκας σ’ αυτό), Είναι η περίοδος που δεν είσαι ακόμα κάτι πολύ σημαντικό στη δουλειά σου ή στο περιβάλλον σου, αλλά είσαι ο πιο σημαντικός άνθρωπος για τα μικρά παιδιά σου. έτσι δημιουργείται η έννοια της φωλιάς. Δηλ. δεν με αναγνωρίζει κανείς στο δρόμο, δεν είμαι ακόμη σημαντικός στη δουλειά μου, αλλά όταν επιστρέφω όλοι στο σπίτι με αγαπούν. Αυτή η δεκαετία είναι ίσως η πιο ευτυχισμένη περίοδος του ενήλικα (γιατί δεν προλαβαίνει να δει πολύ μέσα του). Ο φόβος του θανάτου δε, είναι ακόμα μακριά. Πάλι έχουμε τα εφτά πρώτα γόνιμα χρόνια της φάσης αυτής και ακολουθούν τρία χρόνια κρίσης. 37-42 περίπου έχουμε μια μεγάλη κρίση, την κρίση των 40, που οφείλεται: στην συνειδητοποίηση της θνητότητας (πέρασε πολύ γρήγορα η καλή ζωή).

40-50: Στην ηλικία αυτή απιοτούν – κυρίως οι άνδρες και τα τελευταία χρόνια πολύ και οι γυναίκες. Η κρίση χτυπά κυρίως τους άνδρες, γιατί είναι πιο ευάλωτοι, πιο ανώριμοι, πεθαίνουν πιο γρήγορα, η γυναίκα έχει διπλό διαφορικό, πιο ανθεκτική, πιο συναισθηματική, ήρεμη γιατί έχει αφήσει τα γονίδια της σε απογόνους. Οι χωρισμοί είναι συνήθως γύρω στα 45-50. Πολλοί άντρες ξανά παντρεύονται στη συνέχεια, ενώ η γυναίκα μπορεί άνετα να ζει και μόνη της, για τον άντρα δεν είναι υποφερτό και ξαναπαντρεύεται ή συμβιώνει. Όμως ένα 30% από τους διαζευγμένους άντρες μετά από 2-3 χρόνια επιστρέφει στο σπίτι του. Κατάλαβε ότι εκεί έξω δεν θα βρει και τίποτα διαφορετικό από αυτό που άφησε, όπως ίσως νόμιζε, αν είχε έναν ικανοποιητικό γάμο. Είχε μια γυναίκα που γκρίνιαζε, αλλά διαπιστώνει ότι και η ερωμένη μετά από ένα διάστημα γκρινιάζει. Ετσι, προτιμά να επιστρέψει σε οικείες και βολικές καταστάσεις (σκέφτεται κατ’ εξοχήν υπό το πρίσμα αυτό).

Αναφέρει εδώ μια ιστορία με έναν ασθενή του άγγλο νομπελίστα, καθ. στο παν/μιο με γυναίκα δ/ντρια στο Βρεττανικό Μουσείο, Ανθρωποι πολύ μορφωμένοι με άνετη ζωή και πλούσιο κοινωνικό περίγυρο υψηλού επιπέδου. Πήγε ο καθηγητής στον Γιωσαφάτι, γιατί έλεγε ότι δεν παίρνει πια χαρά από τη ζωή του, ούτε από τη γυναίκα του. Μετά από καιρό ψυχανάλυσης έμαθε ο Πωσαφάτ ότι παραιτήθηκε από το Πανεπιστήμιο και σκέφτηκε ότι απέτυχε μαζί του και δεν τον θεράπευσε. Πήγε και τον βρήκε αργότερα ο ίδιος. Του είπε ότι ήταν πανευτυχής, ότι παραιτήθηκε, χώρισε τη γυναίκα του, γνώρισε μια υπέροχη γυναίκα που του δίνει χαρά, μια απλή υπάλληλο, αγόρασε ένα σπίτι στην εξοχή κι έγινε αγγειοπλάστης, Την παντρεύτηκε και ποτέ στη ζωή του δεν ήταν τόσο ευτυχισμένος. Τον ρώτησε ο Γιωσαφατ: χαίρομαι, αλλά εγώ σου το προκάλεσα όλο αυτό, την ξαφνική αλλαγή? (Μέσα του ένοιωθε κάποια αμηχανία, να χαθεί ένα νόμπελ,..). Του απάντησε, ότι εκείνος τον έκανε να καταλάβει ότι τόσα χρόνια έκανε αυτό που ήθελε ο πατέρας του. Για κείνον τα έκανε όλα αυτά κι όταν το αντιλήφθηκε απλώς το άλλαξε. Εκείνος ήθελε πάντα να γίνει αγγειοπλάστης κι αντλούσε μεγάλη ευχαρίστηση από τη νέα του ζωή.

Στη δεκαετία αυτή χτυπούν η κατάθλιψη, υποχονδριακά σύνδρομα, καρδιακά, εγκεφαλικά. Οι άνδρες μαθαίνουν για ξαφνικούς θανάτους γνωστών τους και πανικοβάλλονται, Η θνητότητα είναι πλέον γεγονός. Αν δεν συμβαίνει τίποτε εξαιρετικό, όμως, έως τα 50 οι άνθρωποι είναι σχετικά ήρεμοι, γιατί έχουν πάρει αποφάσεις κλπ. Τα ζευγάρια κάνουν ένα είδος δεύτερου γάμου μεταξύ τους, γιατί ξαναανακαλύπτουν αν και πόσο αγαπιούνται. Τότε γίνεται ο ένας γονιός του άλλου. Όταν έχει τέτοιους ασθενείς, δεν μιλά για θεραπεία, αλλά για μετάφραση. Δηλ. προσπαθούν να ξανακούσουν ο ένας τον άλλον, να ξανααγαπηθούν, γιατί τώρα έχουν περισσότερο χρόνο μεταξύ τους. Αυτό οδηγεί και σε αυξημένη σεξουαλικότητα, γιατί αν αγαπάς, νοιώθεις πιο έντονη έλξη, ενισχύεται η οικειότητα, ξέρεις τις συνήθειες του άλλου. Στα 50 η κρίση είναι ομαλή και αφορά για πρώτη φορά θέματα υγείας. Τότε απευθυνόμαστε πρώτη φορά σε γιατρούς πολλών ειδικοτήτων.

50-60: Δομική φάση, ίσως η ευτυχέστερη και ηρεμότερη περίοδος. Οι άνθρωποι έχουν εξελιχθεί επαγ/κά, οικονομικά, έχουν μεγάλα παιδιά κι έχουν συμφιλιωθεί με το φόβο του

θανάτου.

60-70: Δύσκολη περίοδος, συνταξιοδότηση. Φοβερό πλήγμα. Ιδιαίτερα αν επιθυμείς να εργαστείς και σε διώχνουν αναγκαστικά. Αν δεν υπάρχουν εναλλακτικές ασχολίες στα 2-3 πρώτα χρόνια της σύνταξης, οι άντρες πεθαίνουν. Εχουμε πάλι κατάθλιψη, καρδιακά, εγκεφαλικά. Αν πεθάνει πρώτος ο άντρας, έχει καλά (γέλια στο ακροατήριο). Η γυναίκα πενθεί λίγο, αλλά σε λίγο συνέρχεται και συνεχίζει τη ζωή της. Αν πεθάνει πρώτη η γυναίκα, συνήθως σε 2-3 χρόνια ακολουθεί ο άνδρας. Είναι σαν να χάνουν τη μάνα τους. Το επιμύθιο είναι αν η σχέση με τη μάνα είναι καλή τον πρώτο χρόνο της ζωής σου. τότε μαθαίνεις ν’ αγαπάς και ν’ αγαπιέσαι. Διαφορετικά ψάχνεις όλη σου τη ζωή. Συνήθως ένας ανώριμος τέτοιος άνδρας θα έχει μαζί του μια ανώριμη γυναίκα, γιατί καμιά άλλη δεν θα μπορεί να τον αντέξει. Είναι ανίκανος να δοθεί και ν’ αγαπήσει. Οι ώριμες γυναίκες δεν τον ελκύουν, γιατί τις φοβάται. Και θα περάσουν μια άθλια ζωή οι ανώριμοι αυτοί άνθρωποι σαν ζευγάρι. Δεν θα μπορούν ούτε να συνεννοηθούν, ούτε να αγαπηθούν.

Στα 70 ο χαιρετισμός μεταξύ ανδρών είναι; «μια χαρά σε βλέπω, πας καλά». Που σημαίνει: ζεις ακόμα και δεν είσαι και βαριά άρρωστος.

Το νόημα της ζωής

Η Θρησκεία: Το αναζητούσαν όλες οι θρησκείες, από τις πρωτόγονες τοτεμικές και πολυθεϊστικές, μέχρι τις βασικότερες (χριστιανισμός, ιουδαϊσμός, ισλάμ). Είναι πολύ δύσκολο το έθνος να συγκρατήσει τον κοινωνικό του ιστό, αν δεν υπάρχει ο φόβος του θεού, Ο άνθρωπος είναι γεμάτος ένστικτα. Δεν υπάρχει καλοσύνη κι αρετή. Ο φόβος του θεού επιβλήθηκε για να τιθασευτούν τα ένστικτα του, τα ορμέμφυτα (κυρίως η επιβίωση και η σεξουαλικότητα). Οπου δεν υπήρχε θεός τη θέση του θεού έπαιρνε ο δικτάτορας. Ο νόμος της ζούγκλας ισχύει παντού, Ο δυνατός θα κατατροπώσει τον αδύνατο, ο πλούσιος τον φτωχό, κ.ο,κ. οι συνθήκες αυτές δεν αλλάζουν ποτέ, Ο Φροϋντ είπε ότι η θεότητα είναι η προβολή της σχέσης γονιού-παιδιού. Το περίεργο είναι ο θεός εμφανίζεται πάντα αρσενικό, ενώ τη ζωή τη δίνει η γυναίκα. Οι γυναίκες παρηγορούν, αγαπούν, φροντίζουν και νοιάζονται, θα έπρεπε να είναι θεοί. Η θρησκεία έδινε μεγάλη ανακούφιση στον άνθρωπο, τον παρηγορούσε.

Η Φιλοσοφία: Ασχολήθηκε κυρίως με την ηθική τελείωση. Η αναγέννηση, ο διαφωτισμός ασχολήθηκε με την ύπαρξη μας χωρίς το θεό, χωρίς το φόβο του θεού. Ο άνθρωπος αναζήτησε μια ταυτότητα χωρίς μεσάζοντες, τη θέση του στον κόσμο και την Ιστορία, Οπου δεν υπήρχε θρησκεία, υπήρχε ένας πανίσχυρος δικτάτορας. Μετά το θεό στην ΕΣΣΔ τη θέση του πήρε ο Στάλιν (ο πατερούλης), τιμωρός και λατρευτικός.

Η Επιστήμη: Αμήχανη, μπροστά στο ακατανόητο του Σύμπαντος, Με τη μείωση της θρησκευτικότητας, υπάρχει αίσθημα κενού (οι πιο πολλοί ασθενείς του είναι πολύ νέοι). Δεν αγαπούν, δεν ενδιαφέρονται για τίποτε. Αυτό γίνεται επιθετικότητα, προς την κοινωνία, προς τους γονείς τους, προς τον ίδιο τους τον εαυτό τελικά. Ούτε η ψυχανάλυση έχει δώσει απαντήσεις.